سفال لعابکاری‌شده
22×33×66 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1346
تک‌نسخه
پیشینه:
این اثر در سال 1346 در نمایشگاه «نمونه‌هایی از بیست‌وپنج سال هنر ایران»، موزه نوین باستانشناسی ارایه شده است.
- اثر حاضر در کتاب «آثار پرویز تناولی: سرامیک» (ص 75)، نشر بن‌گاه (1389) به چاپ رسیده است.

پرویز تناولی مجسمه‌ساز، نقاش و مجموعه‌داری پژوهشگر است که در چند دهه اخیر، پیوسته کوشیده تا روایتی آوانگارد از مجسمه‌سازی مدرن را با زبانی شاعرانه، بیانی مدرن و زیبایی‌شناسی ایرانی همسو کند. ترکیب نگرشی نو و پیشرو با عناصر وام‌گرفته از سنت‌های کهن ایرانی و به‌خصوص مجسمه‌سازی و حجاری‌های باستانی تا باسمه‌های عامیانه قاجاری، ویژگی کلی در آثار اولیه تناولی در دهه‌ چهل است. چنین ترکیبی در سرامیک‌های او از همه بارزتر است. آثار سفالین او در میانه همگرایی و واگرایی دو جریان قدرتمند هنری، یکی از اعماق تاریخ و فرهنگ تصویری باستانی و دیگری ویرانگری و عصیان هنر مدرن قابل خوانش هستند.
ساخت مجسمه‌های سرامیکی تناولی از ۱۳۳۹ در کارگاه اداره هنرهای زیبا آغاز شد. او موضوعات متداول و تغزلی در کارهای برنزی خود همچون شاعر، دیوار، شیرها و قفل‌ها را که بر اساس بنیان‌های فکری جنبش سقاخانه طراحی و خلق کرده بود، در مواردی خاص با مدیوم سرامیک اجرا کرد.
اثر حاضر نمونه‌ای منحصربه‌فرد از همین سری حجم‌های تغزلی‌- انتزاعی است که تناولی نه به‌طور پیوسته و فقط در مواردی که تشخیص می‌داد، لعاب و بدنه سرامیکی فضای کار و پیامش را بهتر به مخاطب منتقل می‌کند، با ماده گل اجرا کرده است. در این مجسمه سفالین، فیگوری انسان‌مانند با ساختار معمارانه سقاخانه‌ درهم آمیخته؛ پیکره در عین‌حال که از تجربه بسیار آگاهانه هنرمند از شناخت مدرنیسم شروع می‌شود، به ساحت عمیق‌ترین زاویه‌های نگرشی سنتی رسیده است. ویژگی اصلی اثر اصالت است که ترکیبش هم بسیار مدرن و انتزاعی و هم کاملاً سنتی است.
در حقیقت مجموعه مجسمه‌های تناولی از هر ماده‌ای که ساخته شده باشند، به انسان، جسمیت و احساسات او معطوفند. در اثر پیش رو نیز بدنه‌‌ مشبک ضریح‌مانند، شیر آب و قفل همه استعاره‌هایی از معماری سقاخانه‌های قدیمی و اهمیت جایگاه آب در فرهنگ عامیانه و مذهبی ایران دارند که در هیأت یک موجود انسان‌نمای سرامیکی صورتی زنده یافته‌ است. هرچند از منظری دیگر بدن این پیکره نمایشی از یک مفهوم تغرلی با اشاره به قفس انزوا و قفس تن نیز قابل معناست.
این مجسمه در عین حال که بسیار جدی و عمیق است اما نوعی طنازی و نمایشی از بازیگوشی هنرمند را هم با خود به ارمغان آورده است. وجهی آشنا که در فرهنگ عامیانه ایرانیان جاری و ساری است و باعث تعادلی آرمانی می‌شود. اثر در آن حد از زیبایی و اعتدال است که ارتباط انسان و شی‌وارگی را به‌راحتی برقرار می‌کند. تناولی هوشمندانه با صریح‌ترین بیان و ساده‌ترین فرم‌ها به توصیف پیچیده‌ترین روابط هنری و تلفیق فرم معماری (سقاخانه‌های قاجاری) با پیکر انسان معاصر پرداخته است. او در این گروه از سرامیک‌هایش از گزند ابتذال، تکرار و بازاری شدن دامنگیر جنبش سقاخانه رها شده و تمهیداتش برای سهیم‌شدن در فرهنگ بومی، زدودن گنگی‌ها و تزیینات بی‌خاصیت و اضافی، بی‌هیچ واسطه‌ای با مخاطب ارتباطی ساختارمند برقرار می‌کند.
این مجسمه آشکارا نشان می‌دهد که تناولی پس از سال‌ها تجربه در تندیس‌سازی با ماده سفال و لعاب‌کاری، به پیشرفتی تکنیکی و مفهومی دست یافته است. پیشرفت به‌سوی دریافت ارزش انتزاعی و ناب شکل‌ها در مجسمه‌سازی مدرن که در موقعیتی خاص از تلفیق فرم بدن انسان و معماری، مجسمه‌ای تکامل‌یافته و پالایش‌شده را پیش روی مخاطب به نمایش می‌گذارد.