امضا: «رضا درخشانی R.D 2017» (پشت اثر)
ترکیب‌مواد و برگ انجیر روی بوم
دولته‌ای، هر لت 200×180، در مجموع 400×180 سانتیمتر
تاریخ اثر: 1396
پیشینه:
این اثر در سال 1400 در چهاردهمین حراج تهران ارایه شده است.

تابلوهای بزرگ و عظیم رضا درخشانی، صحنه درشت‌نمایی و وسعت بخشیدن به دستاوردهای کهن نگارینه‌های شرقی است که در بیانی معاصر بازآفرینی می‌شوند. آن‌چه به واسطه سنت‌های نگارگری ایرانی در پرداخت به جزییات، کوچک، ظریف و جزیی بود در این تابلوها وسیع، سترگ و کلی به نمایش گذاشته می‌شود و بدین طریق وجهی پنهان و پوشیده‌شده در هنر دوران کهن در بیانی نو مجال دیده‌شدن می‌یابد.

درخشانی در خلق تابلوهای نقاشی خود، بداهه‌پردازی می‌کند و بدین طریق با ورود به ساحت شهودگرایانه هنر، اتفاق و حادثه ناخواسته را در شکل‌گیری اثر دخیل می‌کند که هم وابسته به نگرش‌های مدرنیستی است و هم از آن‌گرایی و شهود شرق‌گرایانه برخوردار است.

اثر پیش‌رو به مجموعه شب و روز و درختان انجیر تعلق دارد. در این مجموعه، هنرمند از دو وجه مشترک در خلق آثار مجموعه استفاده کرده است؛ نخست آن‌که تمامی مجموعه از دو لته تشکیل شده‌اند که فرم‌های مختلف گیاهی را مجسم می‌کنند؛ این دو لته بودن بر نگرش دوگانگی شرق‌گرایانه شکل گرفته است و دوم آن‌که هر لته به لحاظ رنگی، عکس لته روبه‌روست؛ یعنی جای رنگ در فضای مثبت و منفی یکی، در دیگری جابه‌جا می‌شود. با این حال دو تابلو به لحاظ فرمی مکمل نیستند و نوعی قرینه در بی‌قرینگی در اثر دیده می‌شود که تابلو را به لحاظ کلی پویا می‌کند.

پرداخت به عنصر گیاهی به عنوان سوژه هنری ریشه در اسلیمی‌ها، ختایی‌ها، درخت نخستین و نگرش تزیینی هنر شرق دارد که بعدها بنیان اندیشه مدرنیستی را در دوره ویکتوریایی غربی پایه می‌گذارد. با این حال این عناصر تزیینی به واسطه نوع رنگ‌گذاری و حجم سطوح رنگی و رد قلم‌موها بر بستر بوم و در این‌جا استفاده از برگ واقعی درخت انجیر به صورت کلاژ، از بیان تزیینی جدا شده و نگره‌ای اکسپرسیونیستی می‌یابد که در آن می‌توان حالت هنرمند در روند خلق اثر هنری را دنبال کرد. استفاده از رنگ‌های سرد طیف آبی‌ها به اثر نوعی شکوه و در عین حال آرامش بخشیده که در عین نمایش تضاد شب و روز گویی هر یک تکرار دیگری هستند. از سوی دیگر عالم، تفکر آیینی شرقی جمع اضداد است و همه چیز در تقابل‌های دوتایی است که معنا می‌یابد؛ روز و شب، نور و تاریکی، سفید و سیاه، حقیقت و مجاز، لاهوت و ناسوت در این تفکر از هم جدا می‌شوند و جهانی دوگانه را شکل می‌دهند؛ اما این تقابل به معنای ضدیت نیست بلکه عنصر کمال، در جمع اضداد است که زاده می‌شود. به همین دلیل جای رنگ‌های تیره و روشن، در دو تابلوی پیش‌رو با جابه‌جا شدن در ساختن زمینه و برگ‌های انجیر، اولویت را به هیچ کدام نمی‌دهد. در جابه‌جا کردن این دو رنگ، فضای مثبت و منفی به یک میزان دارای اهمیت شده و آن‌چه هستی اثر را شکل می‌دهد در جمع این تضاد شگفت‌انگیز است که نمایان می‌شود.